طراحی و اعتبار بخشی الگوی ارزشیابی کیفی و نظام بازخورد درس علوم تجربی پایه اول راهنمایی به والدین دانش­ آموزان و جریان یادگیری

دکتر منوچهر فضلی­‌خانی¹

چکیده

از آنجایی که یکی از کارکردهای نظام ارزشیابی، ارائه بازخورد اصلاح ­گرانه به والدین دانش ­آموزان و جریان یادگیری است، پژوهش حاضر با هدف طراحی الگو و مدل ارزشیابی کیفی و بازخوردهای مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به والدین در درس علوم تجربی پایه اول راهنمایی انجام شده است. شالوده اولیه الگو بر اساس مطالعه فلسفی تعلیم و تربیت، اسناد بالادستی و میان دستی وزارت آموزش و پرورش ایران و تجارب کشورهای موفق با به ­کارگیری روشهای تطبیقی و پیمایشی طراحی شده است، سپس از طریق صاحب نظران و خبرگان موضوع اعتبارسنجی نظری شده و معلمان و سرگروه های درس علوم تجربی (189 نفر از 32 استان کشور) قابلیت عملی آن را سنجیده­اند. ابزارهای گردآوری داده ­ها در بخش متخصصان مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش معلمان پرسشنامه بوده است. پس از اجرای فرآیند اعتبار بخشی، داده ­های پژوهش با تحلیل آماری کیفی (برای بررسی نظرات صاحبنظران) و روش Ttest یک متغیره (برای پرسشنامه معلمان و سرگروه ها) مورد تحلیل قرار گرفته است. الگوی پیشنهاد شده (پس از اصلاحات) مورد تأیید اکثریت صاحب نظران (متخصصان انتخاب شده برای اعتبار نظری) قرار گرفته است. مؤلفه­ های الگوی فوق شامل روشهای ارزشیابی، اصول و اهداف، رویکرد و گونه ­های بازخوردی (تراکمی‌ و فرآیندی) به مخاطبان اصلی (دانش آموز و والدین- معلم) است. نتایج حاصله از یافته ها حاکی از آن است که اکثریت معلمان و سرگروه های آموزشی علوم تجربی در حد زیاد یا خیلی زیاد معتقدند "این الگو در ارائه بازخورد رشددهنده به والدین و دانش آموزان در فرآیند یاددهی- یادگیری و بازخورد اصلاح ­گرایانه به معلم و جریان آموزشی قابل اجرا است." بنابراین با توجه به نتایج مذکور می­توان گفت که الگو قابلیت اجرایی در مدارس را داراست و می­تواند موجب رشد کیفی دانش آموزان شود.

کلید واژگان: ارزشیابی کیفی، بازخورد رشد دهنده و سازنده، ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، درس علوم تجربی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تاریخ دریافت: 18/1/93                     تاریخ پذیرش: 19/11/93

عضو هیئت علمی‌پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش                                                              fazli428@yahoo.com