مقایسه طرحواره‌های ناسازگار اولیه در دختران وابسته به مواد یا عضو خانواده‌های وابسته به مواد و دختران عادی

لیلا ترابیان¹

زهرا قنبری²

دکتر طیبه ماهروزاده³

چکیده

انتقال به دوره نوجوانی ممکن است به اقدامات و تجارب خطرناکی بینجامد. زمینه ­های روان شناختی اولیه دوران کودکی در شکل گیری الگوهای عادتی و رفتارهایی مانند سوء مصرف مواد در دوره نوجوانی تاثیر گذارند. هدف از این پژوهش مقایسه طرحواره­ های ناسازگار اولیه دختران  15 تا20 ساله در چهار گروه وابسته به مواد، عضو خانواده های وابسته به مواد، وابسته دارای خانواده درگیر مواد و دختران عادی بوده است. این پژوهش به روش علی- مقایسه­ای انجام شده و داده ­ها با استفاده از پرسشنامه طرحواره های یانگ (فرم کوتاه ،75 سؤالی) گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش دو گروه بوده ­اند: گروه اول دختران نوجوان دبیرستانی که خود یا اعضای خانواده شان وابسته به مواد هستند. از این گروه 130 نفر به صورت دردسترس یا واسطه ­ای شناسایی شده ­اند، که 123 نفر از آنان تا انتهای پژوهش همکاری داشته اند. گروه دوم شامل همه دختران نوجوان شهر تهران است که خود یا خانواده­­ آنها وابستگی به هیچ نوع ماده مخدری نداشته ­اند. نمونه انتخابی از این گروه 150 دختر 15 الی 20 سال بوده ­اند که به روش در دسترس انتخاب شده اند. از این افراد 132 نفر با پژوهشگر همکاری کرده اند. داده­های به ­دست آمده با آزمون تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان داده است که طرحواره رهاشدگی و بازداری هیجانی در دختران گروه عادی، طرحواره استحقاق در دختران وابسته و طرحواره آسیب پذیری و خود گرفتار در دختران با خانواده های وابسته به مواد بالاتر است. نتایج حاکی از آن است که  طرحواره های ناسازگار اولیه در شکل گیری سبک مقابله­ ای ناکارآمد و وابستگی به مواد نوجوانان تاثیرگذار هستند.

کلید واژگان: طرحواره ناسازگار اولیه، مصرف کنندگان مواد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تاریخ دریافت: 3/3/93                    تاریخ پذیرش: 19/1/94

1. دانشجوی دکتری روان شناسی عمومی دانشگاه الزهرا‌ (نویسنده مسئول)                                                 L.torabian@yahoo.com  

2. دانشجوی دکتری روان شناسی عمومی دانشگاه الزهرا                                                                  ghanbaripsy@yahoo.com

3. دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا                                                          mahrouzadeh.t@gmail.com