بازنمایی مؤلفه‌های هویت ملی در کتب فارسی دوره ابتدایی

محمود شارع‌­پور[1]

محمدرضا سلیمانی بشلی[2]

آمنه شکراللهی[3]

چکیده

کتاب­های درسی در نظام‌های آموزشی متمرکز، به عنوان اسناد و منابع مکتوب و مدون، محور آموزش و پرورش محسوب می‌شود و فعالیت‌ها و تجارب تربیتی دانش‌آموزان، توسط معلم، حول محور آن سازمان­دهی می‌شود. در نتیجه در تألیف و سازمان­دهی محتوای کتاب، باید بهترین طرح‌ها و فنون و عناصر محتوایی به کار گرفته شود. مدرسه، مکانیسمی است که کودک از طریق آن وارد جریان حیات سیاسی می‌شود. جهت­ گیری­های سیاسی که اغلب در طول سال­های مدرسه آموخته می‌شوند، تأثیر بسیار زیادی بر رفتار سیاسی افراد دارند. اگرچه اغلب، مدرسه را مهم­ترین ابزار جامعه‌پذیری سیاسی می‌دانند، ولی تحقیقات زیادی در مورد جوانب مختلف مدرسه، از جمله کتب درسی در ایران صورت نگرفته است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی و تحلیل محتوای کتب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی، جهت بررسی میزان فراوانی و اهمیت مؤلفه‌های هویت ملی با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بوده است. برای این کار به مقایسه میزان فراوانی مؤلفه‌های پنج‌گانه هویت ملی در هر کتاب و پایه و نیز ضرایب اهمیت مقوله‌های تحقیق در کلیه دروس پرداخته شد. یافته‌ها در خصوص مقایسه مؤلفه‌های اصلی هویت ملی، نشان می‌دهد در کلیه کتب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی، کمترین ضریب اهمیت را مقوله جغرافیا و بیشترین ضریب اهمیت را مقوله میراث فرهنگی کسب نموده است.

 واژگان کلیدی: کتاب درسی، هویت ملی، تحلیل محتوا، هویت اجتماعی، جامعه‌پذیری سیاسی، میراث فرهنگی.